6+ Các Phương Thức Biểu Đạt Chính Trong Văn Bản Chuẩn Và Thực Tế Nhất

Các phương thức biểu đạt chính trong văn bản

Xác định được phương thức biểu đạt trong một văn bản chính là một trong những yêu cầu thường phải gặp trong phần đọc hiểu của đề thi THPT quốc gia môn Ngữ văn. Gồm có 6 phương thức biểu đạt là : tự sự, miêu tả, biểu cảm và thuyết minh, nghị luận, hành chính – công vụ.

Thực ra thì, trong mỗi văn bản thường sẽ sử dụng kết hợp đan xen nhiều phương thức biểu đạt. Việc vận dụng tổng hợp bao gồm nhiều phương thức là đòi hỏi của chính cuộc đời, nhằm mục đích đáp ứng nhu cầu của cuộc sống. Tuy nhiên thì, trong một văn bản cụ thể nào đó, các phương thức ấy sẽ không hề có vị trí ngang nhau; tuỳ thuộc vào mỗi mục đích cần đạt tới, người viết sẽ phải xác định phương thức nào là chủ đạo của bài .

1. Gồm Có 6 phương thức biểu đạt, cụ thể như sau là :

– Tự sự:

• Chính là dùng ngôn ngữ để kể một chuỗi sự việc, từ sự việc này sẽ dẫn đến sự việc kia, đến cuối cùng tạo thành một kết thúc. Ngoài ra thì , người ta không chỉ chú trọng riêng đến kể việc mà còn rất quan tâm đến việc khắc hoạ tính cách nhân vật cũng như nêu lên những nhận thức sâu sắc và mới mẻ về chính bản chất của con người cùng với cuộc sống.

Ví dụ như:

•  “Một hôm, mẹ Cám đưa cho Tấm và Cám mỗi đứa một cái giỏ to , sai đi bắt tôm và bắt tép , đứa nào mà bắt được đầy giỏ sẽ thưởng cho một cái yếm đỏ. Tấm vốn tính chăm chỉ, lại sợ bị dì mắng nên mải miết suốt buổi bắt đầy một giỏ cả tôm lẫn tép. Còn Cám đã quen được nuông chiều, chỉ thích ham chơi nên mãi đến chiều chẳng bắt được gì.”

(Tấm Cám)

– Miêu tả:

• Chính là dùng ngôn ngữ làm cho người nghe, người đọc đã có thể tự hình dung được cụ thể sự vật, sự việc như là đang hiện ra ngay trước mắt hoặc nhận biết được thế giới nội tâm của con người.

Ví dụ như :

• “Trăng đang dần lên. Mặt sông như lấp loáng ánh vàng. Núi Trùm Cát dáng đứng sừng sững bên bờ sông thành một khối tím sẫm uy nghi và trầm mặc. Dưới ánh trăng sáng , dòng sông bỗng sáng rực lên, những con sóng nhỏ cứ lăn tăn gợn đều mơn man vỗ nhẹ vào hai bên bờ cát”
  (Trong cơn gió lốc, Khuất Quang Thụy)

– Biểu cảm:

• Chính là một nhu cầu thiết yếu của con người trong cuộc sống bởi lẽ trong thực tế sống luôn có những điều khiến cho ta rung động (cảm) và muốn bộc lộ (biểu) ra cùng với một hay là nhiều người khác. Phương thức biểu cảm chính xác là dùng ngôn ngữ để bộc lộ tình cảm cũng như cảm xúc của mình về thế giới xung quanh.

Ví dụ như :

Nhớ ai bổi hổi bồi hồi
Như đứng đống lửa như ngồi đống than

(Ca dao)

– Thuyết minh:

• Chính là cung cấp, giới thiệu và giảng giải,,…những tri thức về một sự vật hay là hiện tượng nào đó cho những người cần phải biết nhưng còn chưa biết.

Ví dụ như :

• “Theo phân tích của các nhà khoa học, bao bì ni lông lẫn vào lòng đất sẽ làm cản trở quá trình sinh trưởng của các loài thực vật bị nó bao quanh, cản trở đi sự phát triển của cỏ dẫn đến hiện tượng bị xói mòn ở các vùng đồi núi. Bao bì ni lông khi bị vứt xuống cống sẽ làm tắc các đường dẫn nước thải, làm tăng lên khả năng ngập lụt của các đô thị về mùa mưa. Sự tắc nghẽn của hệ thống cống rãnh sẽ làm cho muỗi phát sinh, lây truyền nhiều dịch bệnh. Bao bì ni lông mà trôi ra biển làm chết các sinh vật khi chúng nuốt phải…”
  (Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000)

– Nghị luận:

• Chính là phương thức chủ yếu được dùng để bàn bạc về điều phải trái, đúng sai nhằm mục đích bộc lộ rõ chủ kiến, thái độ của người nói cũng như người viết rồi dẫn dắt, thuyết phục người khác đồng tình thuận theo với ý kiến của mình.

Ví dụ như :

• “Muốn xây dựng một đất nước giàu mạnh thì cần phải có nhiều người tài giỏi. Muốn có được nhiều người tài giỏi thì học sinh phải cố gắng ra sức học tập văn hóa và rèn luyện thân thể, bởi vì chỉ có học tập và rèn luyện thì mới giúp các em mới có thể trở thành những người tài giỏi trong tương lai”
  (Tài liệu hướng dẫn đội viên)

– Hành chính – công vụ:

• Chính là phương thức dùng để giao tiếp giữa Nhà nước cùng với nhân dân, giữa nhân dân cùng với cơ quan Nhà nước, giữa cơ quan cùng với cơ quan, giữa nước này đối với nước khác trên cơ sở pháp lí [thông tư, nghị định, đơn từ, báo cáo, hóa đơn, hợp đồng…]

Ví dụ như :

• “Điều 5.- Xử lý vi phạm đối với người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính
  Người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính mà sách nhiễu nhân dân cũng như dung túng, bao che cho cá nhân cùng tổ chức có hành vi vi phạm hành chính, không xử phạt hoặc xử phạt không kịp thời và không đúng mức, xử phạt quá thẩm quyền quy định thì tuỳ theo tính chất hay là mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu như gây thiệt hại vật chất thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.”