Vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ và thơ mộng trong Tây Tiến qua 2 đoạn thơ

Đề bài: Vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ và thơ mộng trong Tây Tiến qua 2 đoạn thơ

Cảm nhận của anh/chị về thiên nhiên hùng vĩ dữ dội và thơ mộng trữ tình qua hai đoạn thơ sau trong bài thơ Tây Tiến – Quang Dũng:

Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây, súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi

Và:

Người đi Châu Mộc chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa 

(Tây Tiến, Ngữ văn 12, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2015)

I: Mở Bài

Nếu người lính trong Đồng chí (Chính Hữu), Nhớ (Hồng Nguyên)Cá nước (Tố Hữu) mang dáng dấp của những con  người nông dân ra trận, chất phác, hồn nhiên , ra đi từ mái tranh gốc rạ và  bến nước cây đa đầu đình …, thì người lính của binh đoàn Tây Tiến trong bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng lại mang những nét riêng biệt và độc đáo.

Chân dung đoàn binh Tây Tiến được chạm khắc hiện lên bằng nét bút vừa hiện thực đan xen vào chất lãng mạn. Các chi tiết như lấy từ đời sống hiện thực và khúc xạ qua tâm hồn thơ Quang Dũng để rồi sau đó hiện lên trên trang thơ đầy sức hấp dẫn lôi cuốn người đọc. Dọc theo xuyên suốt  hành trình, vẻ đẹp hào hùng oai dũng cứ lấp lánh dần lên, cho đến khi người lính Tây Tiến đối diện với khung cảnh thiên nhiên vừa dữ dội hùng vĩ vừa thơ mộng và đậm chất  lãng mạn. Hai đoạn thơ dưới đây thể hiện tập trung vẻ đẹp đó của đất và hình ảnh người Tây Tiến.

II: Thân Bài

A/ Khái quát chung về vấn đề

Đoàn quân Tây Tiến, sau một thời gian dài hoạt động ở Lào trở về thành lập trung đoàn 52. Đại đội trưởng Quang Dũng ở đó đến cuối năm 1948 rồi được luân chuyển sang đơn vị khác. Rời xa đơn vị cũ chưa được bao lâu, ngồi ở Phù Lưu Chanh anh đã đặt bút viết  bài thơ “Tây Tiến.

Khoảng cuối của mùa xuân năm 1947, nhà thơ Quang Dũng gia nhập đoàn quân Tây Tiến. Đó là một đơn vị được thành lập vào đầu năm 1947, có nhiệm vụ phối hợp và hỗ trợ với bộ đội Lào để bảo vệ biên giới Lào_Việt, đánh tiêu hao địch ở Thượng lào để từ đó làm đòn bẩy hỗ trợ cho cuộc kháng chiến ở những vùng khác trên đất Lào. Điạ bàn hoạt động của  đoàn quân Tây Tiến khá là rộng, bao gồm chủ yếu ở  vùng rừng núi Tây Bắc Việt Nam và Thượng Lào: từ Châu Mai, Châu Mộc sang tận Sầm Nứa rồi lại vòng về qua miền tây Thanh Hoá. những nơi này lúc đó còn rất hoang vu và địa hình hiểm trở, nuí cao, sông sâu, rừng dầy, nhiều thú dữ vô cùng nguy hiểm.

Những người lính Tây Tiến phần đông là các  thanh niên Hà Nội, thuộc nhiều rất tầng lớp khác nhau, trong đó có cả những học sinh và sinh viên (Quang Dũng thuộc số này). Điều kiện sinh hoạt của những người lính Tây Tiến hết sức gian khổ, ốm đau cũng không có thuốc men, tử vong vì sốt rét nhiều hơn là ra đánh trận. Mạc dù có như vậy, họ vẫn sống rất lạc quan và chiến đấu vô cùng dũng cảm. Vượt lên trên mọi thử thách khắc nghiệt gian khổ của chiến tranh và hoàn cảnh sống cực kì khó khăn thiếu thốn, họ vẫn giữ được cái phẩm chất cốt cách hào hoa, thanh lịch, rất yêu đời và cũng rất hết sức lãng mạn.

B/ Vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ và dữ dội qua đoạn thơ thứ nhất

– Bức tranh hoành tráng đó diễn tả rất đạt sự hiểm trở và dữ dội, nguy hiểm  hoang vu và heo hút của núi rừng Tây Bắc, địa bàn hoạt động chính của đoàn quân Tây Tiến:

+ Hai câu thơ đầu, những từ đầy giá trị tạo hình “khúc khuỷu”, “thăm thẳm”, “cồn mây”, “súng ngửi trời” đã được diễn tả thật đắc địa sự hiểm trở, trùng điệp độ sâu và độ cao ngất trời của núi đèo Tây Bắc.

+ Hai chữ “ngửi trời” nhà thơ được dùng rất hồn nhiên và cũng rất táo bạo, vừa ngộ nghĩnh, vừa có chất tinh nghịch của những người lính trẻ. Núi cao tưởng chừng chạm tới mây, mây nổi lên thành cồn “heo hút”. Người lính trẻ trèo lên những ngọn núi cao dường như đang đi trên mây, mũi súng dường như đã chạm tới đỉnh trời.

+Câu thứ 3 như đã bẻ đôi, diễn tả dốc núi cao vút lên, đổ xuống gần như là thẳng đứng, nhìn lên thì cao chót vót, khi nhìn xuống lại sâu thăm thẳm.

+ Nếu như câu thứ ba là nhìn lên và nhìn xuống thì câu thứ tư lại là nhìn ngang. Có thể hình dung cảnh của những người lính trẻ tạm dừng chân bên một dốc núi, phóng tầm mắt ngang ra xa qua một không gian mịt mùng phủ đầy sương rừng mưa núi thấp thoáng những ngôi nhà như đang bồng bềnh trôi giữa biển khơi.

+ Bốn câu thơ này khi phối hợp với nhau, tạo nên một âm hưởng hết sức đặc biệt. Sau ba câu thơ được vẽ nên bằng những nét bút  gân guốc, câu thứ tư được tô lên bằng  một nét vẽ rất mềm mại (. Quy luật này cũng giống như cách sử dụng những gam màu trong bức tranh hội hoạ: giữa biết bao gam màu nóng, tác giả đã sử dụng một gam màu lạnh làm dịu lại, như đổ nước vào xoa mát cả khổ thơ.

—> Cái vẻ hoang dại kết hợp với dữ dội, chứa đầy những bí mật ghê gớm của núi rừng Tây Bắc được nhà thơ tiếp tục khai thác. Nó không chỉ đơn giản là được mở ra theo chiều không gian mà còn được khám phá ở cả chiều thời gian, luôn luôn là mối đe dọa khủng khiếp không hồi kết đối với con người.

C/ Vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ và dữ dội qua đoạn thơ thứ hai

– Cảnh sông nước miền Tây lại gợi lên cho đọc giả cảm giác mênh mang, mờ ảo:

+ Ngòi bút của nhà thơ  Quang Dũng không tả mà chỉ gợi .Những hình ảnh như “chiều sương ấy”, “hồn lau”, “nẻo bến bờ”, “hoa đong đưa” kết hợp với cách hỏi “có thấy” , “có nhớ” mở ra một khung cảnh buổi chiều phủ đầy sương trong kí ức.

+ Sương mờ giăng mắc khắp mặt  không gian, bến bờ thì lặng lẽ hoang dại.

+ Trên sông thường xuất hiện một dáng người mềm mại, uyển chuyển của cô gái Thái trên chiếc thuyền đang trôi rất là độc mộc.

+ Những bông hoa rừng đong đưa làm duyên trên  dòng nước.

—> Cảnh như là có hồn, có sự thiêng liêng đến từ núi rừng, đậm màu sắc của sự cổ tích và huyền thoại. Qua những nét vẽ hư hư  ảo ảo trên như cho ta  thấy được trước mắt mình một bức tranh sơn thuỷ hữu tình mang dấu ấn của một tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, lãng mạn, tài hoa và vô cùng yêu mến, đa gắn bó với mảnh đất miền Tây Bắc -tâm hồn của nhà thơ Quang Dũng.

—> Đồng thời người đọc  cũng cảm nhận được tâm hồn rung động của các chiến sĩ Tây Tiến trước cái đẹp.

—> Trong hai đoạn thơ sau, nhà thơ Quang Dũng không miêu tả cảnh thiên nhiên nữa mà tập trung vào khắc hoạ chân dung người lính tây tiến và nỗi nhớ miền tây bằng những nét vẽ khoẻ khoắn, dọng thơ mạnh bạo và  gân guốc đạm chất bi tráng.

D/ Đánh giá vẻ đẹp thiên nhiên Tây Tiến qua 2 đoạn thơ

– Trong nội dung (khám phá, cảm nhận): hai đoạn thơ đều nhắc  đến vẻ đẹp thiên nhiên miền Tây nhưng mỗi đoạn, nhà thơ Quang Dũng lại khám phá ra một vẻ đẹp riêng: đoạn 1 thiên nhiên không chỉ hùng vĩ  mà còn dữ dội, đoạn 2 đưa nhắc đến vẻ đẹp khác: thơ mộng, mỹ lệ, trữ tình. Hai đoạn thơ đều đi sâu  đến vẻ đẹp người lính nhưng mỗi đoạn, Quang Dũng lại cảm nhận được vẻ đẹp rất riêng của người lính: nếu đoạn 1 là hình ảnh người lính hào hùng chiến sĩ thì đoạn 2 lại là vẻ hào hoa nghệ sĩ.

– Trong nghệ thuật : về tính ngôn ngữ (đoạn 1 thiên về tính tạo hình, góc cạnh, gân guốc thì đoạn 2 thiên về cái đẹp mềm mại, gợi hơn tả); còn   về nhịp thơ (đoạn 1 nhịp mạnh, chắc khỏe; đoạn 2 nhịp chậm, thong thả); về giọng thơ (đoạn 1 giọng chủ âm hào hùng mang chất tráng ca; đoạn 2 giọng thơ tha thiết nhẹ nhàng mang âm hưởng tình ca); về câu thơ (đoạn 1 câu thơ rắn rỏi, gân guốc; đoạn 2 câu thơ mềm mại)…

III: Kết Bài

Bài thơ đã gợi nhớ lại như một kỉ niệm đẹp của thời kháng chiến, bởi đó là tiếng thơ tràn đầy cảm hứng lãng mạn và tinh thần bi tráng của một thời tuổi trẻ  một thời đại anh hùng rực lửa, không thể nào có thể lãng quên. Cảm hứng lãng mạn và tinh thần bi tráng đã làm nên vẻ đẹp riêng biệt và giá trị trường tồn bền vững của bài thơ Tây Tiến. Đó là vẻ đẹp của một thời hoa lửa hào hùng xả thân vì đất nước một đi không trở lại. Những tiếng thơ đầy  bi tráng và hồn thơ lãng mạn hào hoa của nhà thơ  Quang Dũng đã kịp ghi lại và giữ cho đời một khung cảnh chiến trường mà biết bao con người đã hi sinh  đi vào lịch sử – một tượng đài bất tử bằng thơ về hình ảnh người lính vô danh ưu tú của dân tộc mà người đọc muôn đời cảm thấy  yêu quý và mãi mãi tự hào.